Jakiś czas temu pisałem o tym, że często przymiotnik spolegliwy
jest mylnie interpretowany jako ‘taki, który łatwo ustępuje i podporządkowuje się innym’ (przypomnij
sobie artykuł). Dziś także zajmę się przymiotnikiem, który nierzadko jest
używany w złym znaczeniu. Mowa o przymiotniku pretensjonalny. Co on
oznacza?
Pretensjonalny często używany jest w
znaczeniu ‘mający pretensje’, podczas gdy jego znaczenie rzeczywiste brzmi następująco: pretensjonalny
= (1) ‘zachowujący się sztucznie, krygujący się’, (2) ‘zbyt wyszukany,
świadczący o złym guście’. Widać wyraźnie, że o żadnych pretensjach jako
takich mowy być tutaj nie może, prawda?
Mechanizm tego błędu językowego (w kulturze języka
określa się go mianem innowacji językowej funkcjonalnie nieuzasadnionej)
polega właśnie na skojarzeniu przymiotnika pretensjonalny z rzeczownikiem
pretensja, co samo w sobie nie jest złe, o ile nie kojarzymy tego z pretensją
oznaczającą ‘żal, urazę, niechęć’ bądź ‘wymaganie, żądanie, roszczenie’. Należy
pamiętać, że ów wyraz powstał od przestarzałego już dziś znaczenia pretensji,
czyli ‘przesadnie wysokiego mniemania o sobie, o swojej powierzchowności,
urodzie, intelekcie’. Pamiętajmy zatem, że pretensjonalny to in. taki sztuczny,
nienaturalny.
