Pani Kinga prosiła niedawno w
wiadomości o wyjaśnienie kwestii stawiania przecinka przed czy też w
wyliczeniach. Zagadnienie to warto omówić na łamach Językowych rozważań,
poszerzając je nieco o kwestię interpunkcyjną przed wyrazem czy w ogóle.
Przecinek przed czy jest
konieczny, jeżeli
wprowadza nam on zdania podrzędne, np. (1) Nie wiem, czy dobrze zrobiłem.
(2) Powiedz mi, czy wszystko zrozumiałeś. Ponieważ w tym wypadku druga
część zdania to pytania zależne (tzn., że wchodzą w skład zdania oznajmującego),
nie stawiamy na końcu znaku zapytania, lecz kropkę. Co ważne, takie czy
nie jest spójnikiem, ale partykułą.
Spójnikiem czy jest wtedy,
gdy łączy nam on zdania współrzędne lub równorzędne wyrazy w zdaniu. Wówczas przecinka
nie stawiamy, np. (1) Napisze to czy tego nie napisze? (2) Kawa czy
herbata? Przecinek byłby wskazany, gdyby czy się powtórzyło, np. Chcesz
kawy czy herbaty, czy może wody? Można go również postawić, jeśli część
wprowadzona przez spójnik czy jest dopowiedzeniem.
Gdy
zaś chodzi o wyliczenie, o które pytała pani Kinga, to tutaj obowiązuje zasada
druga, zgodnie z którą przecinka nie powinniśmy stawiać, gdyż mamy tu do czynienia
z równorzędnymi składnikami wypowiedzenia. Spójnik czy (dotyczy to
również wyrażenia czy też) pełni tę samą funkcję, którą w
zdaniach mogą pełnić m.in. lub i albo, przed którymi również w
tego typu zdaniach przecinków nie stawiamy. Oto przykłady: (1) Nie trzeba
wskazywać na to, że jest to skutek taki czy taki. (2) Zadanie to
można rozwiązać na kilka sposobów: a, b, c, d czy też e.
