Dzisiejszą lekcję poprawnej
polszczyzny poświęcam imiesłowom przysłówkowym. Sprawiają one bowiem niemałą trudność
użytkownikom polszczyzny. Mam jednak nadzieję, że po dzisiejszym wykładzie wszystko
stanie się proste.
Imiesłowy to nieosobowe formy
czasownika mające cechy przymiotnika (wówczas mówimy o imiesłowie przymiotnikowym)
lub przysłówka (tzw. imiesłów przysłówkowy), którego dotyczą niniejsze
rozważania. Wśród tych imiesłowów wyróżniamy imiesłowy współczesne (tworzone
od czasowników niedokonanych za pomocą zakończenia -ąc, np. czytając,
idąc) oraz imiesłowy uprzednie (tworzone od czasowników dokonanych za
pomocą zakończeń -łszy, -wszy, np. przeszedłszy, zrobiwszy).
Jak pisałem wyżej, bardzo często popełniamy
błędy z imiesłowowym równoważnikiem zdania. Błąd zawarty jest już w temacie
naszych rozważań (Idąc ulicą, zaczął padać deszcz). Na czym on polega? Otóż czynności, które wyrażone są imiesłowem (idąc) oraz
czasownikiem osobowym w zdaniu nadrzędnym (zaczął padać), muszą mieć
tego samego wykonawcę! Innymi słowy – zdanie musi wskazywać na ten sam
podmiot. Powinniśmy więc przekształcić to zdanie i napisać np. Kiedy szedł
ulicą, zaczął padać deszcz. W tym oto przykładzie należy więc
pozbyć się imiesłowu. Wskażmy jednak dla przykładu kilka zdań, w których imiesłów
użyty został prawidłowo:
- Napisawszy rozprawkę, Piotrek postanowił
pobiegać (bo
Piotrek napisał rozprawkę i Piotrek postanowił pobiegać).
- Chcąc szybko położyć się spać, niezwłocznie
zjadła kolację i poszła się kąpać (bo bliżej nieokreślona kobieta chciała szybko położyć
się spać i bliżej nieokreślona kobieta niezwłocznie zjadła kolację i
poszła się kąpać).
Przykłady zdań niepoprawnych:
- Jedząc obiad, zadzwonił Marek (poprawnie: Gdy jadł (albo:
jadła) obiad, zadzwonił Marek.
- Licząc zadanie, wypisał się długopis (poprawnie: Kiedy liczył
zadanie, wypisał się długopis).
