Jakiś czas temu zapytano mnie o to, jaką formę
przyjmuje liczebnik 700 w narzędniku. Mojej korespondentce sprawiło
kłopot przeczytanie artykułu dotyczącego łodzi z 700 imigrantami. Celowo
nie podałem postaci pisanej, abyście mogli sami zastanowić się nad poprawną
formą. Pani Patrycja, która prośbę do mnie wystosowała, proponowała np. siedmiustoma. Z całą pewnością nie możemy tej konstrukcji uznać za poprawną, choć przyznać należy, że tok myślenia jest całkiem niezły (o tym niżej).
Rzecz wbrew pozorom nie
jest skomplikowana. Warto rozpocząć od rzeczownika imigranci, bo to on w
dużej mierze decyduje o tym, jak powinien zostać odczytany sprawiający trudność
liczebnik. Ten męskoosobowy rzeczownik użyty został w narzędniku liczby mnogiej,
zatem tego samego przypadka wymaga od nas liczebnik (siedemset), który
jak wszystkie liczebniki główne od 500 (pięciuset) do 900 (dziewięciuset)
charakteryzuje się tym, że odmianie podlega w nim tylko pierwszy człon, co za
tym idzie – druga część składowa pozostaje nieodmienna, więc zawsze na końcu
powinien być -set. A ponieważ rzeczownik siedemset w narzędniku
przyjmuje postać siedmiuset, poprawnie odczytane wypowiedzenie
będzie wtedy, kiedy powiemy o łodzi z siedmiuset imigrantami.
Tego typu konstrukcja
składniowa z liczebnikiem od 500 (pięciuset) do 900 (dziewięciuset) w roli głównej jest raczej rzadko używana, dlatego
też, jak sądzę, wzbudza wątpliwości, gdy już jej użyjemy. Forma zaproponowana przez panią
Patrycję zakończona na -oma ma uzasadnienie tylko w formach od 100 (stu)
do 400 (czterystu) włącznie. Tam bowiem dopuszcza się oboczność por. (1)
Przypłynęła łódź z dwustu imigrantami oraz (2) Przypłynęła łódź z
dwustoma imigrantami.
