Spójrzmy na
rzeczownik poeta i zastanówmy się,
jakiego jest rodzaju. Zdecydowana większość (jak nie wszyscy) powie, że poeta to rzeczownik rodzaju męskiego. Do
tych wszystkich kieruję pytanie: dlaczego poeta
jest rodzaju męskiego, skoro odmienia się jak rzeczowniki żeńskie?
Porównajcie sami: poeta jak kobieta, poety jak kobiety, poecie jak kobiecie itd. (kobieta jest
rodzaju żeńskiego, z czym nikt, jak mniemam, nie polemizuje). Czy zatem poeta to rzeczownik rodzaju żeńskiego? Niekoniecznie.
Rodzaj
gramatyczny przypisujemy rzeczownikom zgodnie z rodzajem przymiotników i
zaimków, które z nimi występują (lub mogą występować). Nie powiemy przecież wybitna poeta, tylko wybitny poeta. W związku z powyższym poeta to oczywiście rzeczownik rodzajowo
męski. Dlaczego więc mamy tutaj deklinację żeńską? Wyjaśnienie znajduje się w
temacie dzisiejszego wykładu – mamy do czynienia z osobliwościami (wyjątkami,
rzadkościami).
Inny tak
charakterystyczny przykład to deklinacja rzeczownika mężczyzna. Wydawać by się mogło, że nie ma bardziej „męskiego”
rzeczownika, prawda? A tymczasem odmienia się on według paradygmatu żeńskiego
(por. odmianę rzeczownika bielizna).
Mężczyzna jest oczywiście rzeczownikiem rodzaju
męskiego. To, jaki wzorzec stosujemy w odmianie, czyli jakie końcówki dodajemy
do rdzenia wyrazu, nie decyduje o tym, jaki rodzaj gramatyczny mu przypisujemy.
