Dziś
podejmuję temat, który jest przedmiotem naszych częstych dylematów językowych. Nierzadko zastanawiamy się bowiem, czy dany wyraz z „nie” piszemy razem, czy osobno. Od
dzisiejszego wpisu – mam nadzieję – wszystko stanie się jasne.
NIE z
rzeczownikami zawsze piszemy łącznie, np. nieład,
niewiedza. Wyjątek w tym wypadku stanowią rzeczowniki, które piszemy zwykle
wielką literą. Wówczas należy zastosować pisownię z łącznikiem, np. nie-Polak. Drugi wyjątek stanowią
rzeczowniki, które są wyraźnym zaprzeczeniem, np. Nie chłopak, lecz dziewczyna.
NIE z czasownikami
piszemy zawsze osobno, np. nie jem, nie
śpią. Dotyczy to również wyrazów, które mają znaczenie czasownikowe, np. nie warto, nie wiadomo. Wyjątkiem są
czasowniki, które zostały utworzone od rzeczowników z przedrostkiem „nie”, np. niepokoić się (czasownika pokoić nie ma).
NIE z
przymiotnikami również piszemy łącznie, np. nieładny,
niedługi. Wyjątki od tej reguły są identyczne jak w wypadku rzeczowników (np.
nie-Mickiewiczowski oraz nie długi, ale krótki). Ponadto
oddzielamy „nie” od przymiotników w stopniu wyższym i najwyższym, np. nie ładniejszy, nie najdłuższy.
NIE z
przysłówkami piszemy razem, jeśli dany przysłówek został utworzony od
przymiotnika i charakteryzuje się stopniem równym, np. nieładnie, niedługo. Oddzielnie piszemy przysłówki odprzymiotnikowe
w stopniu wyższym i najwyższym (np. nie
ładniej, nie najdłużej), a także takie, które nie są utworzone od
przymiotników, np. nie zawsze.
NIE z
liczebnikami piszemy osobno, np. nie pierwszy,
nie jeden, nie dwa. Ważna rzecz do zapamiętania: w znaczeniu „wielu” piszemy
niejeden.
NIE z
zaimkami piszemy na ogół osobno, np. nie
ty, nie mój, nie każdy. Są niestety wyjątki, które warto zapamiętać, to na
przykład: nieco, niektórzy, poniektórzy.
