sobota, 11 lutego 2017

„Nie ważne” czy „nieważne” – razem czy osobno? Nie jest to takie jednoznaczne!

Dziś rozważania inspirowane pytaniem od pani Justyny. Ogólny przyczynek zaś, by poruszyć ten temat, stanowi cytat z Jana Pawła II: „Człowiek jest wspaniałą istotą nie z powodu dóbr, które posiada, ale jego czynów. Nie ważne jest to, co się ma, ale czym się dzieli z innymi”. W kilku różnych źródłach połączenie nie ważne raz było zapisane osobno, raz łącznie. A jak jest poprawnie?

Przymiotniki z partykułą „nie” piszemy razem w stopniu równym (przypomnij sobie zasadę). To oznacza, że nieważne z reguły zapiszemy łącznie. Istnieje jednak zasada, która głosi, że jeśli mamy do czynienia z wyraźnym zaprzeczeniem (por. zdanie: Nie duży to był problem, ale ogromny), takie połączenie przymiotnika z partykułą negacji zapiszemy oddzielnie. Owo „wyraźne zaprzeczenie” w zdaniu sygnalizuje nam w pierwszej kolejności wystąpienie spójnika „ale” (i synonimicznych dlań „lecz”, „tylko” itp.) albo takiego, który wyraża przeciwieństwo (zob. Nie mały, bo duży). W podanych przykładach dostrzec można również to, że akcent zdaniowy pada właśnie na przymiotniki z nie (nie duży w pierwszym zdaniu oraz nie mały w drugim).

Z podobną sytuacją mamy do czynienia, jak sądzę, w zdaniu podanym przez panią Justynę. I tu uważam uzasadniona jest pisownia oddzielna. Przy okazji warto zwrócić uwagę, że choć wypowiedź papieża na płaszczyźnie treści jest bardzo mądra, to na płaszczyźnie składniowej można by ją udoskonalić. Zdanie aż się prosi, by uzupełnić je o kilka brakujących elementów składowych. Ponieważ jednak jest to cytat, nie wolno nam tego robić. Niech więc pozostanie ono niezmienione.