piątek, 22 stycznia 2016

„Nielada” czy „nie lada” – razem czy osobno?

Aby odpowiedzieć na pytanie dotyczące pisowni łącznej i rozdzielnej wyrażenia, o którym jest mowa w tytule, warto rozpocząć rozważania od wyjaśnienia, czym w ogóle jest lada. 

Lada jest partykułą, której używamy dość często po to, żeby określić, że coś, o czym mówimy, wydarzy się w niedalekiej przyszłości. Przykładowo: (1) Powinni się zjawić lada chwila. (2) Lada moment zacznie padać. Stosujemy ją również w przeczeniach, gdzie tę partykułę z wyrazem nie zapisujemy osobno, np. To nie lada gratka. Mówiąc tak, podkreślamy, że coś zasługuje na uwagę, jest na swój sposób wyróżniające się. Nie jest, najprościej rzecz ujmując, byle czym.

O bylejakości traktuje samo niezaprzeczone lada (drugie znaczenie omawianej dziś partykuły) w zdaniu typu: Przy lada okazji spełnię to marzenie (in. Przy byle okazji spełnię to marzenie). Warto zauważyć, że wyraz ten to dawny wyraz leda powstały z połączenia le ‘tylko’ oraz da. Spokrewniony jest natomiast z takimi wyrazami, jak ladaco 'człowiek nieodpowiedzialny i lekkomyślny' czy ladacznica.