„Na sali” czy „w sali” – która forma jest poprawna?

Które z wyrażeń (na sali czy w sali) jest prawidłowe? Od czego zależy, którego przyimka użyć?

Kwestia dotycząca tego, którego z przyimków użyć, zależy albo od uzusu, czyli zwyczaju, albo od tego, co chcemy jasno wyrazić. Zasadniczo w tym konkretnym przypadku można spotkać oba przyimki (tj. i na sali, i w sali), aczkolwiek oba wskazują nam na coś innego.

Otóż praktyka pokazuje, że wyrażenia przyimkowego na sali częściej użyjemy w odniesieniu do dużej sali (por. na sali gimnastycznej). Jeśli zaś rzecz dotyczy niewielkiego pomieszczenia, częściej mamy zwyczaj sięgnąć po wyrażenie w sali (zob. w sali nr 6).

Uderzenie SIĘ w szafkę (!)

Zwrot traktujący o tym, że ktoś uderzył się w szafkę, jest nielogiczny. O tym dlaczego mówię w niniejszych rozważaniach.

Rzecz polega na tym, że uderzyć można się w coś o coś, czyli mianowicie w część ciała na przykład (zob. w rękę, w kolano, w nogę, w głowę) o część jakiegoś przedmiotu (np. właśnie rzeczonej szafki).

Takie pominięcie pewnej części wypowiedzi nazywamy elipsą. Może ono być środkiem stylistycznym (np. w poezji), ale w polszczyźnie ogólnej traktować winno się je jako błąd.

I tak źle, i tak (nie)dobrze

Mówimy i tak źle, i tak (nie)dobrze, gdy chcemy powiedzieć o czymś, co jest niekorzystne pod każdym względem. Jak jednak zapisywać wyraz niedobrze – razem czy osobno?

Wyraz ten jest przysłówkiem, który pochodzi od przymiotnika niedobry, a to zaś oznacza, że w stopniu równym powinien on być zapisywany – tak jak przymiotnik, od którego pochodzi – łącznie. Wyjątek stanowi wyraźne zaprzeczenie (por. Nie dobrze, ale źle to zrobiłeś), a także stopniowane przysłówki w stopniu wyższym i najwyższym (niedobrze, ale: nie lepiej i nie najlepiej).

Temat pisowni partykuły nie z przysłówkami był już poruszany na łamach niniejszej strony. Polecam na przykład artykuł pt. Zastanawiający przypadek z przysłówkiem i przede wszystkim artykuł pt. „Nie” z różnymi częściami mowy.

„Kwitł” czy „kwitnął”?

Wprawdzie do wiosny jeszcze daleko (i dobrze, bo moja praca magisterska, którą na wiosnę planuję zakończyć, jest jeszcze w proszku), ale nic nie stoi na przeszkodzie, by napisać o tym, co na przełomie marca i kwietnia zacznie się dziać z większością roślin, zwłaszcza że rzecz, o której będę mówić, stała się przedmiotem mojego własnego dylematu językowego. Mowa o czasowniku kwitnąć. Jak on się odmienia?

Czasowniki z przyrostkiem -ną- mogą odmieniać się trojako. Albo z zachowaniem owej cząstki (zob. ciągnął, kopnął), albo bez niej (por. pękł, zdechł), albo wreszcie dopuszcza się oba te sposoby, choć nie ma precyzyjnych reguł, które określałyby, w jaki sposób dany czasownik się zachowa. Kilka prawidłowości wymienia prof. Bańko w PWN-owskiej poradni – wystarczy odszukać.

Gdy zaś idzie o czasownik kwitnąć – jest to właśnie jeden z tych wyrazów, przy koniugacji którego dopuszcza się obie formy. Poprawne są więc formy typu kwitłem, kwitłeś, kwitł itd. oraz formy kwitnąłem, kwitnąłeś, kwitnął itd., aczkolwiek w czasie teraźniejszym – i to trzeba zakodować – mówimy wyłącznie kwitnę, kwitniesz, kwitnie itd. (z drugiej strony: jak inaczej to powiedzieć?).

Nauczycielu, pamiętaj o kropkach, czyli o skrótach szkolnych ocen

Jak prawidłowo tworzymy skróty od polskich ocen? Najnowsze rozważania, które tego dotyczą, powstały pod wpływem rozmowy z jedną panią, którą zastanawiało, czy w skrótach oznaczających oceny należy stawiać kropkę, czy też nie. Szczególnie wpis ten polecam nauczycielom, do których sam przynależę.

W polskim systemie oświaty uczeń szkoły podstawowej, istniejącego jeszcze gimnazjum oraz szkół pondagimnazjalnych może otrzymywać oceny cząstkowe i końcoworoczne w skali 1-6. Cyfra 1 oznacza ocenę niedostateczną, 2 – ocenę dopuszczającą, 3 – ocenę dostateczną, 4 – ocenę dobrą, 5 – bardzo dobrą, natomiast 6 – celującą. Jako ciekawostkę dodam, że sam pracuję w szkole, w której ocen nie ma. 

Prawidłowo utworzone skróty prezentują się następująco: 

·         1 – ndst.

·         2 – dop.

·         3 – dst. albo dost.

·         4 – db.

·         5 – bdb.

·         6 – cel.

Jak widać, wszystkie skróty szkolnych ocen wymagają od nas, aby na ich końcu stawiać kropkę. Ponawiam zatem apel zainicjowany już w temacie naszych rozważań: Drodzy Nauczyciele, pamiętajcie, proszę, o kropkach.