Już ponad 3 lata temu pisałem o konieczności odmiany
nazwisk w j. polskim. Mimo to temat ten wciąż wzbudza kontrowersje i prowadzi
do błędów fleksyjnych. Dużym wyzwaniem dla użytkowników polszczyzny okazują się
panowie, którzy noszą nazwisko zakończone głoską -e (np. Kolbe, Linde,
Kumke) i dlatego szerzej poświęcam temu zagadnieniu najnowsze
rozważania.
Przypomnijmy, że nazwiska męskie odmieniają się
według dwóch paradygmatów, tzn. albo zgodnie z deklinacją rzeczownikową, albo
zgodnie z deklinacją przymiotnikową. Te nazwiska, które kończą się m.in. na -e
(podobnie zresztą jak większość nazwisk zakończonych na -i oraz -y),
odmieniają się według tej drugiej deklinacji, czyli przymiotnikowej. W jaki
sposób odmienić zatem takie nazwiska, jak Kolbe, Linde czy Kumke?
Tego typu nazwiska odmieniają się jak przymiotniki
rodzaju nijakiego, mimo że ich nosicielami są mężczyźni (w wypadku pań
nazwisko to pozostaje w niezmienionej postaci). Łatwo sobie zestawić dane
nazwisko z jakimś przymiotnikiem w rodzaju nijakim, aczkolwiek należy
uwzględnić pewne wyjątki, które dotyczą narzędnika i miejscownika, gdyż w tych
przypadkach nazwiska przyjmują końcówkę -em (nie zaś -ym!).
Za przykład niech posłuży przymiotnik trudne i nazwisko Kumke.
Poniżej szczegółowy przegląd, jak zachowują się końcówki fleksyjne.
Nie ma Krzysztofa Kumkego, jak nie ma trudnego
zadania). Można się przyglądać Krzysztofowi Kumkemu, jak
przyglądamy się trudnemu zadaniu. Widzimy Krzysztofa
Kumkego, ale – uwaga! – widzimy trudne zadanie
(pamiętamy o zróżnicowanym zachowaniu w bierniku wyrazów męskoosobowych i
niemęskoosobowych). I choć mówimy o trudnym zadaniu,
to pamiętamy o wyjątku, o którym wspominałem akapit wyżej, zgodnie z którym
można jedynie mówić o Krzysztofie Kumkem (bo nie -ym,
ale -em).
Wydaje się, że po tak przedstawionym wykładzie
odmiana nazwisk z końcowym -e nie będzie już problemem. Analogicznie
bowiem rzecz ma się z pozostałymi tego typu nazwiskami (np. Kolbego, Lindego,
Kolbemu, Lindemu itd.), a także z nazwiskami obcymi, w których
litera e bywa różnie oddawana w piśmie (por. np. Mallarmé, a
nawet Rabelais [czyt. Rable]).
