czwartek, 22 listopada 2018

„Nowela” a „nowelizacja”

Słuchacz radiowej Trójki zaprotestował niedawno przed nazywaniem nowelą ustawy, która zmienia przepisy innej. Jego zdaniem w tym wypadku należałoby używać wyrazu nowelizacja. Nowela to bowiem krótki utwór literacki. Czy rzeczywiście uzasadnienie tego stanowiska jest poprawne?

Jak się okazuje, nowela to wyraz wieloznaczny. Rzeczywiście tym rzeczownikiem określamy ‘krótki utwór beletrystyczny pisany prozą, o prostej, zwięzłej fabule’ [od wł. novella, czyli ‘nowość’]. Wyraz ten jednak oznacza jeszcze właśnie ‘ustawę, która częściowo zmienia lub uzupełnia obowiązującą ustawę’ i stanowi synonim dla wyrazu nowelizacja. Co ciekawe, to drugie znaczenie, które swój źródłosłów odnajduje w łacinie [zob.  novellae (constitutiones, leges) ‘nowe (statuty, prawa)’ od novellus ‘nowy; młody; świeży’ z novus ‘nowy’] jest starsze od pierwszej przytoczonej tu definicji.