sobota, 26 maja 2018

Jak odmieniamy nazwę Białystok?

Białystok to nazwa miejscowości położonej w województwie podlaskim, którego zresztą jest stolicą. To interesujący – jak sądzę – przykład zrostu, tj. wyrazu powstałego wskutek połączenia dwóch wyrazów (biały oraz stok). Zapytano mnie niedawno, czy w sytuacji takiego scalenia odmianie nie powinien być poddany wyłącznie drugi człon.

W wypadku Białegostoku, co widać, odmieniamy oba człony. Każdy z nich bowiem zachował odrębną deklinację. Z podobną sytuacją mamy do czynienia również w wyrazie Krasnystaw. Mówimy zatem, że jedziemy np. do Białegostoku, byliśmy w Białymstoku itp. Formy z nieodmienionym przymiotnikiem (*Białystoku) są niepoprawne.

Przy okazji warto również powiedzieć, że nazwa stok, z której składa się nazwa omawianej miejscowości, nie oznacza bynajmniej ‘pochyłej powierzchni wzniesienia lub wklęsłości ziemi’, ale strumień. Takie znaczenie ów rzeczownik miał w staropolszczyźnie.