W języku literackim funkcjonują
takie wyrazy, jak dżdżysty, dżdżu. Pytanie, jakie się pojawia, to po
pierwsze, co one oznaczają, a po drugie, jak wygląda postać mianownika tego
wyrazu. Odpowiedzi na te dwa nietrudne pytania udzielam niżej.
Gdy mówimy o dżdżu, mamy na
myśli nic innego jak deszcz, aczkolwiek – co łatwo zauważyć – wyraz dżdżysty
nie pochodzi od rzeczownika deszcz, przymiotnik utworzony bowiem od tego
wyrazu przybiera formę deszczowy, prawda? Dżdżysty to
przymiotnik, który powstał od wyrazu deżdż, którego grupa wygłosowa -żdż
uległa w pewnym momencie ubezdźwięcznieniu, dając wyraz deszcz. To z
kolei spowodowało, że mieliśmy wyraz deszcz, którego przypadki zależne
przybierały formy dżdżu, dżdżowi itd., dlatego też wkrótce ukształtował
się model odmiany, który został dostosowany do mianownika deszcz, stąd deszczu,
deszczowi itp.
Rzeczownik deżdż wprawdzie
już nie funkcjonuje, ale mamy po nim pozostałości właśnie w wyrazie dżdżu,
który w języku potocznym raczej nie występuje. Warto zauważyć, że oprócz dżdżu
pozostałości po rzeczowniku deżdż znajdziemy w wyrazie dżdżownica.
To może być zaskakujące, ale wystarczy, że przyjrzymy się zachowaniu owym
bezkręgowcom wzbudzającym lęk i obrzydzenie u wielu osób. Na powierzchnię wychodzą
one po obfitym opadzie deszczu albo lepiej – po dżdżu.
