Dlaczego niekiedy liczebnik pół
w połączeniu z innymi wyrazami zapisujemy łącznie, a czasami oddzielnie? Z
czego wynikają te oto rozbieżności? Tego skomplikowanego zagadnienia dotyczą
dzisiejsze rozważania.
Rzeczywiście jest tak, że połączenia
z liczebnikiem pół można zapisać na dwa sposoby. Regulują to stosowne
zasady ortograficzne, które przywołuję poniżej.
Jeżeli liczebnik pół łączymy
z rzeczownikiem w dopełniaczu i gdy ów wyraz jest zwykłym liczebnikiem ułamkowym,
oznaczający jedną z równych części, zapisujemy to rozłącznie. Oto przykłady: pół biurka, pół
metra, pół biedy, pół wieku itp.
Jeśli liczebnik pół jest
elementem wyrazu złożonego, jego pisownia jest łączna. Przykładowo: półarkusz, półkula,
półbokiem, półciężki, półfinałowy, półleżeć, półotwarty,
półstojąc, półgłośno, półtrzecia.
Gdy występujące w zdaniu dwa wyrazy
z cząstką pół służą określeniu jednego pojęcia (nazywają jeden proces, stan, jedną
cechę), piszemy go osobno, np. pół zabawa, pół nauka (to nie są
dwie czynności, ale zabawa i nauka jednocześnie!), pół żartobliwie, pół
poważnie (coś, o czym mowa, ma charakter żartobliwy, ale także poważny) itp.
Przyimki: do, na, o,
od, po, przez, przy, za z liczebnikiem pół
piszemy rozdzielnie. Oto
przykłady: dzielić na pół, przyjść za pół godziny itp.
Przyimek
w
– w odróżnieniu od wyżej wskazanych przyimków – może być zapisywany dwojako
w połączeniu z omawianym dziś liczebnikiem. Tę kwestię omawiałem już na łamach
rozważań, dlatego odsyłam do artykułu temu poświęconemu.
